Του Βασίλη Κρεμμυδά
Εγω φεύγω για Κριστιάνο. Επίτηδες αρχίζω έτσι για να ψάχνεστε ποια είναι αυτή η χώρα, αυτή η πόλη όπου σκοπεύω να πάω· δεν «πάω στη ζούγκλα με τον Ταρζάν» - έχουμε πει: να γελάμε και λίγο -, στη Μαδρίτη θα πάω. Σε αυτήν την πόλη ζει και εργάζεται ο κ. Κριστιάνο Ρονάλντο. Σε όσους δεν τον ξέρουν τον συστήνω αμέσως: ποδοσφαιριστής σπουδαίος, Πορτογάλος στην εθνικότητα, κάπου στα 25, ψηλός, ωραίος λένε, βάζει πολλά και ωραία γκολ - εγώ προτιμώ τον Μέσι και τα δικά του γκολ, δεν θα το πω όμως στον Κριστιάνο - και η αμοιβή του είναι αντίστοιχη της αξίας του.
Το είπα αυτό χωρίς να ξέρω τι θα πει, χωρίς να ξέρω πώς αποτιμώνται οι αξίες· η αξία τού από προχθές μακαρίτη Χόμπσμπομ είναι μεγαλύτερη από του Κριστιάνο Ρονάλντο ή συμβαίνει το αντίστροφο; Γιατί ο μακαρίτης Χόμπσμπομ αποκλείεται να είχε εισόδημα από τις δουλειές που έκανε (διδασκαλία, διαλέξεις, πώληση βιβλίων) 72.000 ευρώ την ημέρα! Μάλιστα, αυτό είναι το ημερομίσθιο του κ. Κριστιάνο Ρονάλντο· μην το προσπερνάτε, διαβάστε, παρακαλώ, ξανά τον αριθμό: όσα παίρνω εγώ ως σύνταξη σε τρία χρόνια, δηλαδή σε 1.095 ημέρες, ο 25χρονος Ρονάλντο τα παίρνει σε μία.
Και αλλιώτικα: ενώ εγώ έχω (μου δίνουν) 55 ευρώ την ημέρα, ο κ. Ρονάλντο παίρνει 72.000 ευρώ! Γι' αυτό σας λέω, θα πάω να το βρω το παλικάρι και θα του ζητήσω ελεημοσύνη· ρε φίλε, θα του πω, δώσ' μου ένα χιλιαρικάκι από τα 72 που παίρνεις την ημέρα· εγώ, με το χιλιαρικάκι θα βουλώσω όλες τις τρύπες που αφήνει η σύνταξή μου, θα καλύψω τα έξοδα του ταξιδιού μου ώς εδώ και ίσως και μέρος του επομένου, αν μου πεις να ξανάρθω! Επαιζα κι εγώ μπάλα όταν ήμουν μικρός, θα του πω, Σταφυλίδη με έλεγαν, αλλά εμένα μου έκατσε να γίνω ιστορικός - αυτό δεν έχει αξία βλέπεις!
Το γλυκόπικρο αστείο ας τελειώσει εδώ, γιατί μου γεννήθηκαν ένα σωρό ερωτηματικά· εν μέσω μάλιστα νέων περικοπών, νέας απαξίωσης, ευτελισμού - και εξευτελισμού - της αξίας άνθρωπος· και εν μέσω λιστών με ονόματα ληστών που έχουν κλέψει τη σύνταξη των ανθρώπων τόσο που να αγγίζουν το ποσό - την αξία; - του ημερομισθίου του κ. Κριστιάνο Ρονάλντο!
Τα ερωτηματικά μου λοιπόν έχουν να κάνουν με τη λειτουργία της λεγόμενης ελεύθερης αγοράς και με τη λειτουργία τού κατ' ευφημισμόν ακόμη αποκαλούμενου κράτους δικαίου. Απλά, ίσως και απλοϊκά: το εν κρίσει ισπανικό κράτος από το ημερομίσθιο των 72.000 ευρώ του κ. Ρονάλντο πόσο φόρο εισπράττει; εισπράττει τουλάχιστον τις 71.000; Ασφαλώς, όχι! Αρα δεν έχουμε να κάνουμε με κράτος δικαίου και γι' αυτό τον λόγο.
Ξέρω, ξέρουμε, ότι η ελεύθερη αγορά θα μας απαντήσει ότι επειδή ο κ. Ρονάλντο γεμίζει το γήπεδο, το κράτος εισπράττει πολύ περισσότερους φόρους από τα εισιτήρια, από τις τηλεοράσεις που μεταδίδουν τον αγώνα κ.λπ. Επομένως, τα εισπράττει πάλι από μένα που θα πάω στο γήπεδο να δω τον αγώνα! Αυτή η αγορά όμως δεν ξέρω πόσο ελεύθερη είναι· ξέρω όμως ότι είναι ασύδοτη· αυτή φορολογεί βαριά τους ταπεινούς και όχι τους οικονομικά ισχυρούς, αυτή ανεβάζει τις τιμές των αγαθών την ώρα που μειώνονται οι αποδοχές, αυτή δημιουργεί όλες τις κρίσεις, από τις πετρελαϊκές μέχρι τις επιστημονικές!
Και, επόμενο, η τέτοια λειτουργία της ελεύθερης αγοράς ακυρώνει κάθε έννοια κράτους δικαίου, κάθε έννοια κράτους πρόνοιας. Αυτό και πολλά άλλα είναι που συγκροτούν ένα συγκεκριμένο κοινωνικοοικονομικό σύστημα, το σύστημα του βάρβαρου δυτικού καπιταλισμού, που με τις κυμάνσεις του εξουθενώνει και, τελικά, εξουδετερώνει άτομα και κοινωνίες - αναγκασμένος είμαι λοιπόν από αυτήν την ελεύθερη αγορά να προτιμώ κάποια... σκλάβα!
Ο Βασίλης Κρεμμυδάς είναι ομότιμος καθηγητής
του Πανεπιστημίου Αθηνών
TA NEA